Alfons Postma

Stilte.

Wat is dat toch iets raars, "stilte". Ik weet nog dat Janine en ik in oktober 2019 een klein weekje logeerden bij Maarten en Didi in hun Chambres d'hôtes in Nantillois op zoek naar rust en geschiedenis. Deze streek is vergeven van historie over la Grande Guerre en dit dunbevolkte Franse land ademt heden ten dage nog steeds absolute rust en tevreden stilte.

Ook bemerkten we dat onze logeerplek tevens een privé museum herbergde en gastheer Maarten een enorme kennisbron was over wat er zich ruim honderd jaar geleden heeft afgespeeld in deze omgeving en hier boeiend over kon vertellen. Ik weet nog dat ik Verstild & Versteend, één van de meegebrachte boeken opensloeg op de plaats van de boekenlegger en hem vroeg naar het verhaal over het oude verlaten Duitse oorlogskerkhof ergens in het, ons omgeven, naaldwoud. Maarten begon te lachen en vroeg of we ook aan voorbereiding hadden gedacht?

Oude foto van Waldfriedhof I.R.30

Oké, een recente Franse IGN wandelkaart, een handheld GPS met verse batterijen en goed schoeisel en proviand moest voldoen en hij begon te vertellen dat ons einddoel zeker haalbaar was als dagtrip, stuk met de auto en de rest te voet. Hij vroeg of het goed was dat hij een stipje op onze wandelkaart mocht zetten en met wat, plaatselijk te herkennen, coördinaten als ruggensteuntje gingen we op weg. Ook gaf Maarten als laatste tip nog mee om, indien we van de bospaden af gingen wijken deze "afslag" te loggen in onze GPS zodat we in een donker naaldwoud altijd een richtingsgevoel konden blijven houden. Dit bleek later een gouden tip te zijn geweest want het is verbazend hoe snel je in een donker woud zo onder de naaldbomen op het verkeerde spoor zit. Janine en ik deden wel eens een spelletje en vroegen aan elkaar waar we dachten dat we vandaan kwamen en nadat we ergens naartoe wezen "vroegen" we het onze Garmin en deze stond toch vrolijk vaak ergens anders naartoe te wijzen.

We hadden beiden onze fotocamera meegenomen naar de Chambres d'hôtes maar aangezien mijn hoofd niet wilde wat ik zou willen en ik blijkbaar geen rust kon vinden besloot ik mijn camera maar achter te laten in onze slaapkamer en gingen we vanaf de eerste dag met één camera op pad. Om de een of andere reden is het, tot op heden, mij niet gelukt om onze gezamenlijke Waldfriedhof-speurtocht netjes te omschrijven terwijl alles toch haarfijn op mijn netvlies is blijven staan. Vandaag lijkt het wel te lukken.

Dag 1

Het vinden van de parkeerplek die Maarten ons aangaf was niet erg moeilijk er was immers pal naast de weg nog een oude, verlaten, begraafplaats uit dezelfde periode en deze kon je gewoonweg niet missen. Waarom dan zoveel moeite doen voor een soortgelijke locatie midden in het bos omdat je nou eenmaal in een boek een foto hebt zien staan en er op een WW1 forum het een en ander over hebt gelezen? Gewoon om het verhaal. Deze begraafplaats is destijds aangelegd door het Dertigste Infanterie Regiment en ligt op zo'n mooie serene plek dat wil je gewoon gezien hebben tevens is het een locatie die je zo niet eventjes kunt vinden, zelfs niet met een klein "stipje" zoals later zou blijken. Het eerste gedeelte van onze wandeltocht ging voorspoedig, fantastisch droog herfstweer en we bemerkten vanzelf waarom de grote u-bocht die we op de landkaart tegenkwamen de enige goede weg bleek te zijn. We wisten ook al dat, om enigszins in de buurt te komen van het uiteindelijke bosperceel waar we actief konden gaan zoeken, we minimaal drie kwartier stevig door moesten stappen en hadden ons maar voorgenomen om de gehele dag in dit bosperceel te blijven.

Geen verkeerde keuze, neem ergens een denkbeeldige afslag, loop enkele tientallen meters onder naaldreuzen, laat het donkere woud even op je inwerken en de historie komt als vanzelf op je af, nog steeds. Geef je ogen de tijd om over het mos te glijden, bemerk de oneffenheden in de grond, en kijk een beetje uit waar je op gaat staan en je bent honderd jaar terug in de tijd als vanzelf.

Waar wij totaal niet bij stilgestaan hadden, Janine en ik, zijn de Fransen die illegaal paddenstoelen aan het plukken zijn in dit woud. Fransen geschrokken van twee personen, eentje met kaart en de andere met camera die op ze af komen lopen en wij geschrokken omdat we dit niet verwacht hadden. Janine heeft nog een gesprekje aangeknoopt over hoe je zeker weet dat je de goede exemplaren plukt en als reactie "alors je ne les toucherais pas" (dan zou ik ze maar niet aanraken) krijgt, humor. Wat we de eerste dag ook nog verder probeerden, geen enkel spoortje van ons oude Waldfriedhof maar verborgen geschiedenis des te meer. We besloten voor vandaag af te taaien en het morgen nog maar een keertje te gaan proberen.

In onze uitvalsbasis had Didi een paar verse blokken hout in de kachel gegooid en was alvast met koken begonnen. Wij pakten een douche en andere kleding en schonken onszelf wat in en bekeken de kaart en het kruimelspoor van onze GPS om te zien waar we nou eigenlijk exact hadden gelopen. Didi kwam binnen met geurige borden en even later kwam ook Maarten polshoogte nemen. Hij gaf aan dat we een coördinatiefoutje hadden gemaakt en kon ons aan de hand van het kruimelspoor exact vertellen wat we wel hadden gezien, hoezo het lokale gebied op z'n duimpje kennen?

Dag 2

De volgende dag na het ontbijt wederom op pad en de goede intentie om het vandaag goed te gaan doen liepen we het eerste stuk van het bos gewoon volhardend door. Omdat we gisteren veel te vroeg afgezwaaid waren en het verkeerde dennenperceel hadden uitgekamd wisten we dat we nog wat langer iets wat op een bospad leek moesten gaan proberen te volgen en het rondsnuffelen nog even achterwege moesten laten. Inderdaad er was nog meer bospad als je verder keek en niet in rechte lijnen blijft denken. Voor het eerst goed te detecteren loopgraven en, met dank aan de wilde zwijnen, de bovenste laag grond vlak voor de borstweringen keurig omgewoeld hier en daar wat militaria blootleggend. Toch maar even het zwijnenspoor volgen en afwijken van het dagplan. Als we eens wisten hoe dicht we vandaag bij ons einddoel waren maar, helaas, afgedwaald. Vlak voor zessen weer richting auto, kachel, warme douche en lekker eten. Maarten kon zich nauwelijks voorstellen dat we het niet hadden gevonden het was een paar honderd meter aan de andere kant van de heuvel achter je maar omdat we teveel in de zwijnenloopgraaf aan het snuffelen waren geweest hadden we geen acht op de heuvel geslagen die alles voor ons verborgen hield.

Dag 3

Vandaag zouden we gaan wandelen in een ander Frans bos met Jean-Paul de Vries ook een entiteit op het gebied van de Eerste Wereldoorlog en ook een privé museum runnend. Deze wandeling stond al een ruime tijd gereserveerd en deze wilden we niet laten lopen. Zo tijdens de wandeltocht hem verteld dat we een zoekactie begonnen zijn naar deze oude begraafplaats en dat we hier al twee pogingen op hadden zitten. Jean-Paul vertelde dat hij drie pogingen nodig had destijds en dat gaf ons moed morgenochtend.

Dag 4

De laatste dag, we hadden al uitgecheckt en zouden direct na het ontbijt nog één poging proberen en dan direct door naar Nederland. Aangekomen op de, inmiddels vertrouwde, parkeerplek herkenden we zelfs de auto van de paddenstoelenplukkers en liepen we met ferme stappen het bos in. Eerst zo'n ruim drie kwartier het "soort van" pad volgend en dan bij de zwijnenloopgraaf resoluut de andere kant op en zoeken naar de enige betonnen loopgraaf in dit bosperceel voor zover wij weten. Warempel, de flessenkuil, de betonnen loopgraaf en het schuine pad richting het bemoste verstilde Friedhof van het Dertigste Duitse Infanterie Regiment doemde als vanzelf voor ons op. De reden dat deze oude begraafplaats en alle andere lokale kleine begraafplaatsen in de loop der tijd geruimd zijn is om alle Duitse militairen op één grote herdenkingsplaats te herbegraven om bezoek gemakkelijker te maken en tevens de onderhoudskosten te drukken.

We zijn blij dat we deze ook mogen afvinken van "ooit nog eens op te zoeken" locaties. Het hoeft niet altijd een reden te hebben om iets te willen bezoeken maar zo samen op pad, proberen je hoofd totaal leeg te maken, en over God mag weten te praten in een enorm stuk bos geeft rust met als toegift stilte.........

Waldfriedhof I.R.30